Als we het hebben over de opvoeding van onze honden dan wordt er heel vaak gezegd dat het belangrijk is om hun taal te leren spreken en begrijpen. Maar hoe ziet die taal er dan precies uit en wat is het verschil met onze manier van communiceren? Honden communiceren niet zo groots zoals wij doen maar bij hen zit het vaak in die subtiele signalen. Wij maken meestal gebruik van verbale communicatie en leggen veel expressie in de manier hoe we iets zeggen. Honden communiceren voornamelijk non-verbaal. Ze vertonen heel veel signalen met hun lichaam. De hondentaal wordt ook heel vaak verkeerd geïnterpreteerd. Een kwispelende hond is niet altijd gelukkig en een grommende hond is niet altijd agressief.


Honden praten met hun lichaam.

Een hond kan niet praten, toch niet zoals wij dat doen. Maar een hond zegt wel heel veel met zijn lichaam. Het is handig dat we die verschillende signalen en gedragingen herkennen zodat we ze beter kunnen begrijpen. De vele lichaamshoudingen en minuscule signalen die ze vertonen, verraden hoe ze zich voelen. Maar je moet wel heel goed op letten en een getraind oog hebben om alles te zien! Elk ras ziet er namelijk anders uit en de signalen volgen elkaar soms ongelofelijk snel na elkaar op. Maar allemaal vertellen ze ons iets met hun lichaam. Hoe ze zich voelen of wat ze willen. Het is aan ons om die signalen op te pikken, te herkennen en er naartoe te handelen. 

Als we het hebben over de lichaamstaal van honden dan kan je uren aan video’s over honden gaan bekijken en nog steeds niet alles hebben gezien of nieuwe signalen ontdekken. In dit blog zal ik jullie reeds inzicht geven in de belangrijkste signalen die je moet herkennen. Laat ons dus zeggen dat dit hondentaal voor beginners is.  Wil je je hierin nog meer verdiepen? Neem dan contact met mij op en vraag naar mijn webinar “Verdieping in de taal van je hond”.

De signalen die een hond toont met zijn lichaamshouding en gelaatsuitdrukkingen kan je opdelen in 2 categorieën:

-     Afstand vergrotende signalen:
Dit zijn signalen die een hond laat zien om de afstand tussen hem en de prikkel te vergroten. Hij vertelt hiermee dat hij meer ruimte wenst omdat hij zich ongemakkelijk of onveilig voelt. De hond probeert hiermee te voorkomen dat een conflict escaleert. Van nature uit zijn honden namelijk conflict vermijdend omdat hun leven voor hen belangrijk is. Voorbeelden van deze signalen zijn: blaffen, grommen en tanden laten zien maar ook oren plat in de nek leggen, wegkijken of ongemakkelijk op de rug gaan liggen. Heel belangrijk is om deze signalen te respecteren en de afstand dus te vergroten. De hond hiervoor straffen, of forceren tot iets wat hij niet wil, kan leiden tot meer angst en agressie.

-    Afstand verkleinende signalen:
Dit zijn signalen die een hond laat zien om toenadering te zoeken, interactie aan te moedigen of spel te initiëren. Hiermee geeft hij aan dat hij zich op zijn gemak voelt en openstaat voor interactie. Dit kan zowel subtiel als groots zijn. Enkele voorbeelden van deze signalen zijn: spelboog, ontspannen lichaam, brede kwispel, zachte gelaatsuitdrukking.


Hondentaal leren lezen en begrijpen.

Wees aandachtig bezig met je hond. Kijk naar zijn gelaatsuitdrukkingen, staartpositie, stand van zijn oren en zijn algemene lichaamshouding. Door zijn houding te analyseren, en te letten op de kleine details, zal je beter begrijpen wanneer je hond blij of net angstig is. Net zoals jou hond je constant in de gaten houdt en al onze subtiele signalen analyseert en interpreteert, is het aan ons om ons te verdiepen in de taal van onze hond.

Eerst en vooral is het belangrijk om te kijken naar de hond in zijn geheel. Wandelt hij lekker ontspannen of blijft hij stokstijf staan? Zijn de bewegingen los dan is de hond relaxed. Zijn die eerder strak en stram of zelfs vertraagd dan is er spanning aanwezig. Hou er ook rekening mee met hoe de hond eruit ziet in neutrale houding. De staarthouding van een husky ziet er helemaal anders uit dan die van een labrador of een mopshond. 

De context waarin je hond bepaalde signalen vertoont is ook heel belangrijk. Je hond kan bv. grommen omdat hij iets niet leuk vind maar hij kan ook grommen tijdens spel. Als je goed luistert dan merk je een duidelijk verschil maar zo zie je dat de context ook belangrijk is.

Hondentaal leren lezen en begrijpen is dus niet zo simpel als je denkt. Ik ga jullie hier dan ook de basis over geven. Ga vooral je hond filmen en bekijk welke signalen je in welke situaties ziet. Start met te kijken naar de algemene houding van je hond en let daarna op de details.

-    Hoge houding:
De hond staat mooi rechtop, met het hoofd omhoog en naar de prikkel toe gericht. De staart en oren staan vaak ook omhoog richting de prikkel. Dit zijn tekenen van alertheid en/of opwinding. De hond is meestal zelfzeker en heeft een gevoel van stoerheid. Als de hond zijn tanden ontbloot dan is er sprake van agressie. Een hond met een hoge houding wordt vaak bestempelt als een dominante hond. Het is echter niet zo zwart/wit. Leer hier bij over dominantie bij honden. 

-    Lage houding:
In dit geval zal de hond zichzelf zo klein als mogelijk maken. Hij gaat dichter naar de grond, legt zijn oren plat en stopt zijn staart tussen zijn poten tot soms tegen de buik geplakt. Deze houding toont aan dat de hond onzeker of angstig is. Je ziet ook vaak het wit van de ogen (whale eye) en vergrote pupillen. Een lage houding wordt vaak geïnterpreteerd als een onderdanige houding.

-    Ambivalente houding:
Om het nog iets moeilijker te maken kan een hond ook tegenstrijdige signalen laten zien. De hond vertoont gelijktijdig signalen vanuit de hoge als de lage houding of hij wisselt snel af tussen beide houdingen. Dit duidt op onzekerheid bij de hond en dat hij in conflict is met zichzelf. Hij weet niet goed hoe hij moet reageren en vertoont daarom zowel agressief als onderdanig gedrag. Een voorbeeld hiervan is een hond die zijn tanden laat zien (agressie) maar waarbij zijn staart tegen de buik plakt (angst). In dit geval spreken we dan van angstagressie en ja, deze honden kunnen ook bijten!

Als je één van deze drie houdingen ziet dan is de algemene regel dat je stopt met waarmee je bezig bent en/of dat je afstand neemt van de hond. Zie je deze houdingen tijdens een interactie tussen jouw hond en een andere hond dan roep je je hond het best even bij je of stop je de interactie. Laat de honden ook afstand nemen van elkaar zodat iedereen zich terug veilig en op zijn gemak kan voelen. 


Herken de stress-signalen.

Misschien heb je ooit al gehoord over de ladder van agressie of de escalatieladder bij honden. Want neen, honden vallen niet zomaar uit het niets uit! Vaak hebben wij die subtiele signalen gemist of hebben we er geen gehoor aan gegeven waardoor de hond hogerop de ladder moest. We delen die ladder op in vier verschillende zones: de groene zone (hier is je hond nog bereikbaar), de gele zone (hier ontstaat er meer spanning), de oranje zone (waarschuwing tot nemen van afstand) en de rode zone (de hond is over zijn grenzen en niet meer bereikbaar).  Doordat een hond conflict vermijdend is zal hij steeds starten met het geven van subtiele stress-signalen. 

Deze signalen kan je opdelen in twee groepen:

-    Kalmerende signalen:
Honden vertonen kalmeringssignalen zoals geeuwen en wegkijken om de gemoederen te bedaren en stress te verminderen. Deze signalen worden reeds in een vroeg stadium gegeven om bedreigingen van mensen of andere honden te vermijden of de ander te kalmeren.

-    Conflict vermijdende signalen:
De hond vertoont deze signalen om aan te geven dat hij zich ongemakkelijk en/of onveilig voelt. Hij is gestrest en wil een conflict vermijden. De hond gaat deze subtiele signalen inzetten om te voorkomen dat er een conflict ontstaat. Het herkennen en begrijpen van deze signalen is dan ook van cruciaal belang om te voorkomen dat hij zich bedreigd voelt en agressie moet inzetten om zichzelf te beschermen/ verdedigen. Voorbeelden hiervan zijn: bevriezen, weglopen, lage lichaamshouding, uitschudden.

Het is belangrijk om deze signalen te herkennen zodat je kan voorkomen dat de hond zich bedreigd voelt en hierdoor agressie moet inzetten. Door de signalen op de juiste manier te interpreteren, weet je wat de hond nodig heeft. Het maakt het ook mogelijk om de interactie op een positieve manier bij te sturen zonder het conflict te moeten aangaan. 


Blaffen en grommen is toch ook hondentaal?

Je denkt nu misschien bij jezelf: “ja maar honden communiceren toch door te blaffen”? Ja, dat klopt maar zoals je kan lezen communiceren honden nog op veel meer manieren dan blaffen alleen. Zelfs hun blaf bestaat al uit verschillende patronen en toonhoogtes en elke combinatie betekent weer iets anders. Betreffende de taal van de hond ben je dus nooit uitgeleerd!

Als een hond gromt dan weten de meeste onder jullie wel dat hij boos en dat je dus beter afstand kan nemen of stoppen waarmee je bezig bent. Maar wist je dat hij daarom niet dominant wil zijn over jou of een ander? Maar dat hij meestal gewoon bang is of zich onveilig voelt. Straf een hond dus nooit omdat hij naar je gromt! Dan is er een grote kans dat hij, de volgende keer wanneer je over zijn grenzen heen gaat, deze stap zal overslaan en zijn tanden zal gebruiken. Want je gaf geen gehoor aan de grom en wie is er dan eigenlijk in fout?!

Naast blaffen en grommen hebben honden nog een heel arsenaal aan geluiden en communiceren ze ook nog met geuren maar dat zou ons te ver afleiden van de essentie.